W Polsce mamy szereg form ochrony przyrody. Od bardzo znanych, takich jak park narodowy czy pomnik przyrody, przez mniej znane jak obszar „Natura 2000”, aż do nieznanych, jak stanowisko dokumentacyjne. Jedną z form ochrony przyrody są parki krajobrazowe. W naszym województwie jest ich siedem. Każdy z nich jest szczególny, ma na swym terenie prawdziwe ciekawostki przyrodnicze. Krótki opis tych parków to zachęta do ich bliższego poznania oraz do ich ochrony.

Dla każdego parku krajobrazowego charakterystyczna jest jakaś rzeka. Płyną one przez obszary chronione, więc same również podlegają ochronie. Pamiętajmy o tym i nie wyrzucajmy do rzek puszek, butelek, opon, lodówek czy mebli.

Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich

Najmniejszy park krajobrazowy województwa łódzkiego został powołany w celu ochrony urozmaiconej polodowcowej rzeźby terenu (zlodowacenie warciańskie). Charakteryzuje się ona obecnością licznych wzgórz morenowych, jarów i parowów. Te ostatnie podziwiać można w rezerwacie „Parowy Janinowskie” w postaci ciągu U-kształtnych form o głębokości sięgającej 8 metrów. Park zwany jest geomorfologicznym muzeum form polodowcowych. Z licznych wzgórz w południowej części parku rozciągają się malownicze panoramy widokowe. Typowym elementem PKWŁ są źródliska, z których wypływa wiele rzek, m.in. Bzura i Moszczenica.

Osobliwością Parku jest Las Łagiewnicki o powierzchni ponad 1200 ha. To największy kompleks leśny położony w granicach administracyjnych miasta w Europie. W lesie znajduje się rezerwat o tej samej nazwie. Rośnie tu m.in. gnieźnik leśny, czyli chroniony bezzieleniowy storczyk, oraz inny storczyk umieszczony w czerwonej księdze roślin – żłobik koralowy.

Wśród zwierząt żyjących w parku na uwagę zasługuje kumak nizinny. Ze względu na siedlisko, w którym się rozmnaża, utworzono na terenie parku obszar Natura 2000 „Wola Cyrusowa”. Do ciekawostek należy liczna grupa występujących tu rzadkich bezkręgowców, m.in. trzmiel tajgowy, pachnica dębowa, motyle: czerwończyk nieparek i kraśnik pięcioplamek oraz krynicznia wilgotna, dawniej zwana „kudłatką” – jedyny w Polsce chroniony gatunek chruścika. Jest to gatunek „parasolowy” dla ochrony źródeł.

Bolimowski Park Krajobrazowy

Położony w Środkowej Polsce, na terenie woj. łódzkiego i mazowieckiego, obejmuje obszary dawnych puszcz królewskich. W jednej z nich (w Puszczy Jaktorowskiej) padł w 1627 roku ostatni na Ziemi tur. Park to zwarty kompleks lasów, stanowiących ok. 65% jego powierzchni, zwanych Puszczą Bolimowską. Osobliwością BPK są śródleśne polany (ok. 50). Niektóre z nich, np. „Polana Siwica”, objęte są ochroną w formie rezerwatu przyrody oraz obszaru Natura 2000. Występują tu znakomite warunki bytowania dla takich gatunków jak motyl modraszek telejus czy liczne gatunki storczyków rosnące na wilgotnych łąkach.

Fauna parku reprezentowana jest przez takie gatunki jak: ryś, bocian czarny, żuraw, bielik, orlik krzykliwy, bąk, derkacz oraz introdukowane daniel i bóbr. Ślady bytowania bobrów są widoczne w rezerwacie „Rawka”. Jest to jeden z najdłuższych rezerwatów, chroni on rzekę Rawkę od źródeł niemal do ujścia. Charakterystyczne dla Parku są rozległe „konwaliowiska”. Wizerunek konwalii majowej znalazł się również w logo parku.

Liczne są na terenie parku użytki ekologiczne, pomniki przyrody (stare drzewa i zabytkowe aleje drzew) oraz zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Nieborów” (ochrona krajobrazu dawnego lapidarium).

Przedborski Park Krajobrazowy

Park leży na terenie dwóch województw: łódzkiego i świętokrzyskiego. PPK zajmuje najcenniejsze przyrodniczo fragmenty Pasma Przedborsko-
-Małogoskiego, będącego geomorfologiczną osią parku, wraz z doliną rzeki Pilicy. Góra Fajna Ryba (347 m n.p.m.) jest najwyższym wzniesieniem w Parku i jednocześnie najwyższym naturalnym wzniesieniem województwa łódzkiego. Lasy zajmują ok. 64% powierzchni Parku. Na uwagę zasługuje udział jodły w wielogatunkowych drzewostanach, a także stanowiska rzadkiego cisa (rezerwaty „Oleszno” i „Czarna Rózga”).

Na nasłonecznionych zboczach wzgórz Pasma Przedborsko-Małogoskiego występują murawy kserotermiczne oraz ciepłolubne zarośla z udziałem tarniny, kaliny, róż, głogu, derenia świdwy, ligustru i jałowca (rezerwat „Murawy Dobromierskie”). Na terenie rezerwatu torfowiskowego „Piskorzeniec” występuje paproć wodna – salwinia pływająca, natomiast w rezerwacie „Bukowa Góra” naturalne stanowiska mają liczne storczyki, m.in. obuwik pospolity. Rzadkie zwierzęta to: ryby – koza, różanka i piekielnica, ptaki – bielik, bąk, błotniak zbożowy, orlik krzykliwy, ssaki – rzęsorek rzeczek oraz smużka.

Sulejowski Park Krajobrazowy

Wydłużony obszar Parku chroni tereny doliny Pilicy na odcinku od Bąkowej Góry do Tomaszowa Mazowieckiego. Nazwa Parku pochodzi od historycznej miejscowości Sulejów znajdującej się w centrum tego obszaru. 70% powierzchni Parku stanowią lasy, które są pozostałością Puszczy Pilickiej.

Południowa część parku to naturalne krajobrazy meandrującej rzeki Pilicy. W północnej części Parku krajobrazową dominantą jest Zbiornik Sulejowski (16 km długości), wybudowany na rzece Pilicy w latach 70-tych ubiegłego stulecia. Przy zbiorniku oraz na jego wodach utworzono użytki ekologiczne dla ochrony ostoi ptaków wodno-błotnych. Rezerwat wodno-krajobrazowy „Niebieskie Źródła” (obszar Natura 2000) z krasowymi wywierzyskami, znajdujący się na granicy Tomaszowa Mazowieckiego stanowi atrakcję turystyczną województwa. W rezerwacie „Jaksonek” znajduje się stanowisko reliktu glacjalnego – zimoziołu północnego, natomiast w rezerwacie „Las Jabłoniowy” ochronie podlegają naturalnie występujące populacje dzikich gatunków drzew i krzewów owocowych.

Spalski Park Krajobrazowy

Głównym celem jego istnienia jest ochrona wartości przyrodniczych, krajobrazowych i historycznych w dolinie rzeki Pilicy i terenach przyległych położonych na wschód od Tomaszowa Mazowieckiego, aż do granicy z województwem mazowieckim.

W Parku znajduje się Ośrodek Hodowli Żubrów w Smardzewicach, administrowany przez Kampinoski Park Narodowy. Faunę Parku reprezentują m.in. bocian czarny, trzmielojad, jarząbek, bąk, płomykówka oraz rzęsorek rzeczek, a także bóbr europejski, borsuk i pojawiające się okresowo łosie. Florę chronioną reprezentują m.in. lilia złotogłów, naparstnica zwyczajna, podkolan biały, które swoje stanowiska mają w rezerwacie „Konewka” oraz wawrzynek wilczełyko w rezerwacie „Spała”.

Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki

Park został utworzony w celu ochrony dolin Warty i Widawki i ich dopływów wraz z systemem stref przystokowych oraz towarzyszącej tym obszarom szaty roślinnej. Głównymi rzekami Parku są Warta z lewobrzeżnym dopływem Oleśnicą oraz Widawka z dopływami Niecieczą i Grabią, tworzącymi swoisty węzeł hydrologiczny. W obrębie dolin, zwłaszcza u podnóża skarp, spotyka się wysięki wód podziemnych, młaki i źródła warstwowo-przelewowe. Na ich zboczach występują zespoły ciepłolubnych zarośli z udziałem tarniny, ligustru i berberysu. Dużą wartość przyrodniczą mają murawy kserotermiczne rozwijające się na marglach wapiennych, żwirowych pagórkach morenowych i nasłonecznionych skarpach (rezerwat „Winnica”). Stwierdzono tu występowanie ponad 600 gatunków roślin naczyniowych. Są to m.in. rosiczka okrągłolistna, bagno zwyczajne, wełnianki (rezerwaty „Korzeń” i „Grabica”).

Przez Park przebiegają trzy znakowane, piesze szlaki turystyczne: niebieski szlak „Walk nad Wartą”, żółty szlak „Młynów nad Grabią” i zielony szlak „Wokół Zduńskiej Woli”.

Załęczański Park Krajobrazowy

Park leży na terenie dwóch województw: łódzkiego oraz śląskiego. Obszar zajmuje północno-wschodnią część Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, zwanej Jurą Polską, stanowiąc ostatnie północne ogniwo systemu jurajskich parków krajobrazowych. Zadaniem Parku jest ochrona niepowtarzalnego krajobrazu jurajskich wapiennych ostańców kryjących w sobie wiele form krasu wraz z osobliwą fauną i florą oraz urokliwego odcinka rzeki Warty, która płynie blisko 40 km Wielkim Łukiem, w obrębie którego znajdują się trzy przełomy: Działoszyński, Załęczański i Krzeczowski. Warta, płynąc przez Park, silnie meandruje, odcina starorzecza, tworzy liczne wyspy, wysepki i łachy. W niektórych częściach Parku odsłaniają się skaliste ostańcowe wzgórza. Najbardziej okazałym z nich jest góra Zelce, objęta ochroną w postaci rezerwatu przyrody „Węże”. Występują tu liczne jaskinie, w których odkryto niezwykle cenne dla nauki szczątki ssaków z epoki pliocenu. To również dogodne miejsce dla zimowania nietoperzy. Na terenie Parku znajdują się stare kamieniołomy i wyrobiska po eksploatacji wapienia, gdzie obejrzeć można ciekawe przekroje geologiczne, a także znaleźć liczne skamieliny, w tym amonity. W obrębie Parku Warta przyjmuje kilka niewielkich lewobrzeżnych dopływów, m.in. Sucha Struga – strumień krasowy, który na pewnym odcinku, niedaleko ujścia, ginie pod ziemią w tzw. ponorach.